Groen Berlaar lanceert haar Nota Participatief Berlaar. Auteur Brend Van Ransbeeck, gemeenteraadslid voor Groen, reikt het document aan het schepencollege om het participatiebeleid in de gemeente te verbeteren. "Berlaar heeft geen sterke geschiedenis op vlak van burgerparticipatie, of het betrekken en bevragen van inwoners bij de opmaak en uitvoering van gemeentelijke dossiers," vertelt Van Ransbeeck. "Elke Berlaarnaar is een expert in de eigen buurt, straat of wijk. Ondanks de democratische verkiezingen van de gemeenteraad, is het de taak van zowel de gemeenteraad als het schepencollege om deze expertise te bevragen en integreren bij bouwprojecten, het opzetten van een vrijetijdaanbod of het verbeteren van dienstverlening. Groen biedt deze nota aan als basis voor een sterk participatief beleid in Berlaar".  

Groen Berlaar lanceerde in maart 2019 onder impuls van Glenn Vaes haar allereerste nota, de Nota Sociaal Beleid, een kant-en-klaar document dat teugels aanreikt om het sociaal beleid in Berlaar te sturen. "De Nota Participatief Berlaar heeft hetzelfde doel, om teugels aan te reiken aan het schepencollege om het participatiebeleid te verbeteren. Het bestuur liet in het verleden nogal wat kansen liggen als het gaat over politieke participatie. Participatie gaat over het bevragen van Berlaarnaren bij grote projecten en belangrijke dossiers, maar ook om de dienstverlening meer af te stemmen op basis van de noden van onze Berlaarnaren. Deze nota is een goede basis van een participatiebeleid en bevat enkele concrete voorstellen waar het bestuur meteen mee aan de slag kan."

Het jonge raadslid deed inspiratie op tijdens zijn opleiding aan de Universiteit van Antwerpen. "Tijdens mijn bacheloropleiding van Politieke Wetenschappen was ik erg geïnteresseerd in politieke participatie. Het is een domein waar veel onderzoek naar gedaan is," vertelt Van Ransbeeck. "Ik heb al heel veel papers en documenten gelezen over hoe je burgers succesvol laat deelnemen aan politieke beslissingen en hoe je meningen best bevraagt. Ik vind het belangrijk dat ook Berlaar de kneepjes van het vak leert kennen en experimenteert met de uitrol van participatietrajecten."

"Berlaar heeft te weinig ervaring met het uitrollen van participatietrajecten. Vaak is het een doel op zich en geen middel om input te verzamelen en beslissingen te verbeteren."

Het is belangrijk om te benadrukken dat de bevraging van Berlaarnaren geen bindende beslissingen. De eindbeslissing ligt ten alle tijden bij de gemeenteraad en het schepencollege. De raad en het college zijn organen die democratisch verkozen zijn. Input van Berlaarnaren is waardevol en belangrijk bij het nemen van beslissingen, maar zijn geen bindende beslissingen, ook al zou er consensus gevonden zijn. Terugkoppeling en transparantie over wat met de bevragingen gedaan is, is noodzakelijk.

Communicatie is de sleutel tot succes

Communicatie is de voorbije decennia ontzettend belangrijk geworden bij dienstverlening voor lokale besturen. Inzetten op eerlijke, transparante en verstaanbare communicatie, zowel vóór, tijdens als na het participatietraject, is geen overbodige luxe. Communicatie is dé sleutel tot een sterk participatiebeleid en zorgt voor wederzijds respect tussen politiek en burgers.

Vooraleer een traject op poten wordt gezet, is het bijvoorbeeld mogelijk om een deur-aan-deur-actie te organiseren en de buurtbewoners al op voorhand te spreken. Dit kan perfect in een kleine gemeente als Berlaar. Zo krijg je niet alleen een beeld van wie er in de straat of wijk woont, maar zorgt ook voor de opbouw een vertrouwensband. Wissel als schepen of burgemeester van participatie meteen contactgegevens uit en vraag na op welke momenten de buurtbewoner tijd heeft. Indien deelnemers gedurende het traject uitvallen of bij deze stap al aangaven dat ze liever niet deelnemen, kunnen deze inwoners makkelijker gecontacteerd worden voor input via alternatieve manieren.

Van Ransbeeck doet nog enkele concrete voorstellen. "Een schepen van Participatie in het leven roepen na de gemeenteraadsverkiezingen van 2024 kan het belang van dit beleidsdomein in de verf zetten. Als schepen ben je dan het aanspreekpunt van Berlaarnaren en ambtenaren op vlak van participatie, maar ook van burgerbewegingen en actievoerders. Dialoog en luisteren staan centraal bij dienstverlening. De schepen van participatie is bij voorkeur iemand die diplomatisch is ingesteld en goed kan luisteren."

"Participatie organiseer je niet als alle plannen al definitief vastliggen. Dit is schijnparticipatie, iets waar de huidige bestuurspartijen zich in het verleden al aan mispakt hebben."

Bevragingen hebben geen zin als alle beslissingen al genomen zijn. "Participatie organiseer je niet als alle plannen al definitief vastliggen. Dit is schijnparticipatie. De bedoeling is om eerst input te verzamelen en dan pas de plannen uit te tekenen; bij voorkeur helemaal in het begin van het proces. Ideeën of de grote lijnen mogen wel al uitgetekend zijn, maar de plannen moeten praktisch volledig aanpasbaar zijn."

De volledige Nota Participatie kan je hier nalezen.

Dank aan participatie-expert Roel Camps voor zijn hulp bij dit document. Hij heeft laten weten dat hij bereid is een vorming te geven aan de gemeenteraadsleden over wat goede participatie is, en hoe je dat best niet aanpakt. Ik nodig hem dan ook graag uit om zijn expertise en ervaring met participatie toe te lichten.