Dit is het eerste opiniestuk van Berlaars gemeenteraadslid Brend Van Ransbeeck. Het opiniestuk gaat over zijn eerste periode van twee jaar in de gemeenteraad en de commissie Mobiliteit en Openbare Werken, over het gebrek aan daadkracht van het Berlaarse schepencollege en de scores van de provinciale fietsbarometer van 2020-2021.Foto: Mathias Huysmans Fotografie (Chuck.be) "Berlaar Buist". Dat is de pijnlijke vaststelling die ik deed op 27 januari, toen ik de Gazet van Antwerpen opensloeg. Ik verslikte me zelfs bijna in mijn koffie. "Heist-op-den-Berg en Berlaar hebben de slechtste fietspaden van alle gemeenten in het arrondissement Mechelen", titelde mijn vaste krant. Berlaar buist met een score van 4.9/10 op vlak van fietspaden. Het jarenlange wanbeleid van CD&V en N-VA wordt eindelijk wetenschappelijk onderbouwd en wekt terecht frustraties op bij onze Berlaarse weggebruikers. Hoog tijd voor een groene omslag om de jarenlange stilstand te doorbreken en een mentaliteitswijziging te realiseren.  

Wat fietsende en niet-fietsende Berlaarnaren al jarenlang aanvoelen, wordt nu officieel vastgelegd: de fietspaden in Berlaar zijn ronduit slecht en fietsen is er gevaarlijk. De provinciale fietsbarometer, waarbij een meetfiets de kwaliteit van de fietspaden mat, geeft de Berlaarse fietspaden een score van 4.9 op 10. Dit cijfer legt de afwezigheid van een doordacht fietsbeleid van de voorbije jaren pijnlijk bloot.

Het Berlaarse bestuur laat kansen liggen

De reden waarom ik mij een vijftal jaar geleden in Berlaar wilde engageren, was omdat ik voelde dat alles in Berlaar te traag ging. Dat het bestuur kansen liet liggen en niet al het potentieel in onze gemeente gebruikte. Dat er niet (genoeg) naar Berlaarnaren geluisterd werd. Dat de traditionele politieke mentaliteit bij de Berlaarse bestuurspartijen innovatie tegenhield.

Hier wilde ik - samen met Groen Berlaar - verandering in brengen. Nu, in februari 2021, exact twee jaar na mijn eedaflegging, worden er stilaan stappen in de goede richting gezet als het gaat om voet- en fietspaden, maar de grootste problemen en de moeilijkste dossiers worden op de lange baan geschoven.

"We kunnen niet alles tegelijk aanpakken"

Dat het pijnlijk is om als schepen en gemeentebestuur lage scores te krijgen op je beleid, kan ik me zeer goed voorstellen. Kritiek krijgen is niet leuk. Momenten waarop je kritiek krijgt, toon je als mens en politicus bij voorkeur een gezonde portie nederigheid en zelfreflectie. Maar de schepen van Mobiliteit en Openbare Werken (N-VA) reageerde als volgt op de score van de fietsbarometer:

"Dit jaar worden de fietspaden in de Pastorijstraat en de Hemelshoek nog heraangelegd. Daarnaast staan er ook nog kleinere projecten op de planning. De komende jaren komen daar nog grote werven op de N10, de Smidstraat en de Itegembaan bij. We weten dus wat te doen." (Bron: Gazet van Antwerpen, 27 januari 2021)

Het lijkt me terecht dat het schepencollege uitpakt met vorderingen in enkele mobiliteitsdossiers die al járenlang aanslepen. Ik zou als schepen van Mobiliteit en Openbare Werken hetzelfde gedaan hebben. Maar ik zou als schepen ook gereageerd hebben op de slechte scores en waar die vandaan komen. Dat deed de schepen niet. Nochtans is zelfreflectie en schuldbesef op zijn plek, omdat zowel de N-VA als CD&V al een hele poos aan de macht zijn en rechtstreeks verantwoordelijk zijn voor de buis op het Berlaars fietsbeleid. Hieronder een korte politieke geschiedenisles.

De erfenis van de CD&V: een kwarteeuw slecht Berlaars fietsbeleid

De CVP, de toenmalige CD&V, is de grootste partij sinds 1995 in Berlaar onder leiding van André Martens, die op 1 januari 2021 overleed. De christendemocraten leveren sinds 1995 onafgebroken de burgmeestersjerp. Martens was burgemeester tot 2006 en was de grondlegger van het kartel tussen CD&V en N-VA in datzelfde jaar. De N-VA bestuurt sindsdien onafgebroken mee.

De Berlaarse CD&V zwaait dus al meer dan 25 jaar de plak en schrijft al een kwarteeuw bestuursakkoorden uit. De Berlaarse afdeling van N-VA bestuurt op haar beurt al 15 jaar mee. Samen hebben de partijen dus meer dan 15 jaar de tijd gehad om pijnpunten in het Berlaarse verkeer op te lossen. Om na al die jaren plots te beseffen dat je te weinig gedaan hebt, en daarbovenop te zeggen dat "niet alles tegelijk aangepakt kan worden", is écht een zwaktebod. Deze redenering legt de afwezigheid van een doordacht mobiliteitsbeleid en het ontbreken van een fietsreflex bloot van dit oubollige Berlaarse bestuur.

"CD&V en N-VA besturen al 15 jaar in onze gemeente. Om nu tot het besef te komen dat je jarenlang te weinig gedaan hebt en te zeggen dat "niet alles tegelijk aangepakt kan worden", is echt een zwaktebod."

Slechtste scores voor gemengd verkeer

Ondanks de slechte score van de provinciale fietsbarometer, mogen we ons niet blindstaren op het cijfer alleen. We moeten iets dieper graven om betekenis te geven aan deze score.

De 4.9 op 10 is een gemiddelde score, wat wil zeggen dat er fietspaden zijn die een betere score kregen, maar ook paden die nog veel slechter scoorden. Enkele goede fietspaden zijn de Legrellestraat/Kesselsesteenweg (8.3), de Melkouwensesteenweg (tussen de 7.1 en 8.6) en de Misstraat/Welvaartstraat (tussen de 6 en 7). De allerslechtste scores zijn niet alleen van toepassing op de fietsinfrastructuur en de staat van de weg, maar ook voor de verkeersveiligheid op plekken waar fietsers en automobilisten samen de weg delen (gemengd verkeer), of waarbij het fietspad onvoldoende veilig afgescheiden is van voorbijrazende wagens.

De scores van de slechtste fietspaden (die gemeten zijn!):

●  een 0.8 tot 1.4 op 10 voor de Itegembaan tussen de Markt en het Valkenhof;
●  een 2.8 tot 6.2 voor de Itegembaan vanaf het Valkenhof naar Itegem;
●  ongeveer een 5 voor de Aarschotsebaan;
●  een 0.1 tot 2.1 voor de Liersesteenweg;
●  een 2.7 voor de Bosstraat;
●  een -0.4 (!!) voor het Stationsplein (heraangelegd in 2012).

De scores van verkeersveiligheid bij gemengd verkeer in de spits:

●  een 0.9 tot 2.8 voor de Markt-omgeving/Dorpsstraat;
●  een 1.6 tot 2.3 voor de Stationsstraat;
●  een 2.9 tot 3.4 voor de Sint-Rumoldusstraat/Leemputten;
●  een 3.3 voor de Heiststebaan.

Oproep: Berlaarse schepenen de fiets op!

Berlaar scoort dus niet enkel slecht op vlak van fietspadkwaliteit, maar ook als het aankomt op verkeersveiligheid bij gemengd verkeer. Dit laatste aspect is een pijnpunt waarmee meerdere gemeenten en steden in onze provincie worstelen. Berlaar behaalt globaal amper een 3/10, maar behoort niet tot de slechtste leerlingen van de klas in onze provincie. Dat je je als fietser niet veilig kan verplaatsen op plekken waar auto's en fietsers de weg delen, zullen veel Berlaarnaren erkennen. Zeker tijdens de spits riskeer je letterlijk je leven als je als fietser door het dorp en de Stationsstraat rijdt. Ik heb de grootste bewondering voor fietsers die dagelijks zo'n gevaarlijke route nemen, maar tegelijk maak ik me diep zorgen.

"De allerslechtste scores zijn niet alleen voor de fietspaden die er ontzettend slecht bijliggen, maar ook voor de plekken waar fietsers en automobilisten samen de weg delen of waarbij het fietspad onvoldoende veilig afgescheiden is van de voorbijrazende wagens."

Ik ben zeker dat structurele maatregelen nog lang zullen uitblijven, of toch zeker tot wanneer het Berlaarse bestuur wordt wakker geschud door de realiteit. Heeft eigenlijk ooit al eens een Berlaarse schepen in de spits door het dorp of de Stationsstraat gefietst? Of ervaren hoe slecht de fietspaden in de Liersesteenweg, Smidstraat, Bosstraat, Aarschotsebaan, ... erbij liggen? Ik vrees van niet. Nochtans kan je je eigen beleid niet bijsturen als je je eigen wanbeleid niet aan den lijve ondervonden hebt. Hierbij dus een warme oproep aan élke schepen, Walter Horemans, Jan Hendrickx, Stefaan Lambrechts, Suzy Put, Willy Buellens en Nadine Boeckaerts, om eens de fiets te nemen en van het station naar het dorp te fietsen in volle avondspits. Wel met een helm op en een fluohesje aan. Deze route is pure waanzin, levensgevaarlijk, maar de bittere realiteit waarmee onze Berlaarnaren mee kampen. Het gevolg van jarenlang wanbeleid van de traditionele bestuurspartijen.

Net omdat de CD&V en N-VA al jarenlang aan de macht zijn in Berlaar, werken de partijen jammer genoeg enkel toe naar verkiezingsdag en nemen ze beslissingen afhankelijk van het stemmenpotentieel en de eigen populariteit. De Berlaarse politiek hanteert op vlak van mobiliteit geen langetermijnvisie om fundamentele problemen op te lossen. Ik kan echter niet ontkennen dat verregaande mobiliteitsmaatregelen bijna altijd onpopulaire maatregelen zijn waarmee je je eigen inwoners tegen de borst stoot. En waarmee je je eigen politieke carrière in gevaar brengt. Met zulke maatregelen haal je dus geen stemmen, integendeel, maar daar red je wél levens mee. Wat is precies prioriteit? Jezelf op de eerste plek zetten, of jouw eigen inwoners en dus kiezers op de eerste plek zetten? Ik kies steevast voor optie twee.

Doekje voor het bloeden

Je zal me niet horen zeggen dat het enkel kommer en kwel is in Berlaar. De voorbije jaren werden goede projecten gerealiseerd en enkele cruciale pijnpunten weggewerkt. Kijk bijvoorbeeld naar de Kesselsesteenweg, dat veruit het beste fietspad in onze gemeente is, wat volledig afgescheiden is van autoverkeer en een hoog fietscomfort bevat. Ook het fietspad in de Meistraat is een pareltje dat veelvuldig gebruikt wordt door pendelaars en scholieren. De asfaltlaag op het fietspad in de Itegembaan was ook een verbetering van het fietscomfort voor fietsers van en naar Itegem.

"Verregaande maatregelen nemen in het verkeer zijn altijd onpopulaire maatregelen. Met zulke maatregelen haal je geen stemmen, maar hiermee red je wél levens."

Bovendien worden er op dit moment plannen gemaakt om de fietspaden van de Pastorijstraat en de Hemelshoek te heraanleggen, evenals de fietspaden van de N10 (Aarschotsebaan), Itegembaan en Smidstraat. Ook de parking van de Daalstraat zal blijkbaar onder handen genomen worden. Niemand kan eromheen dat dit belangrijke mobiliteitsdossiers zijn waarbij het schepencollege stappen in de goede richting zet. Maar "Berlaar fietsparadijs" en "Koning Fiets", aldus de CD&V-campagnes, daarvan is bijlange nog geen sprake in Berlaar.

Ondanks jarenlange Groene politiek in Berlaar en constructieve voorstellen van onze kant, blijven gedurfde, verregaande maar noodzakelijke beslissingen uit. Iedereen is het er over eens dat er meer actie moet worden ondernomen. Wanneer burgers van zich laten horen, gevaarlijke verkeerssituaties aankaarten en van hunnen tak maken, zoals bij het protest aan de rotonde van de Lidl, neemt het bestuur maatregelen door de grote publieke druk. Helaas zijn de aangekondigde maatregelen amper een doekje voor het bloeden. Een extra verkeersbord en het verbreden van de fietssuggestiestroken in de Stationsstraat zijn een stapje in de goede richting, maar lossen het verkeersprobleem niet op. Bovendien legt het schepencollege de verantwoordelijkheid bij de weggebruikers zelf en blijven ze consequent aanraden om "een alternatieve route te nemen" net omwille van de verkeersonveiligheid in de Stationsstraat. Een gebrek aan daadkracht en een "laissez faire, laissez passer"-mentaliteit. Politiek dient om in te grijpen en problemen op te lossen, niet om alles te laten zoals het is.

"Heeft eigenlijk ooit al eens een Berlaarse schepen in de spits door het dorp of de Stationsstraat gefietst? Ik vrees van niet. Hierbij een warme oproep aan élke schepen om dit eens te doen. Pure waanzin, maar de bittere realiteit."

Waarom niet (een deel van) de Stationsstraat omdopen tot een fietsstraat? En het stuk van de Stationsstraat tussen de Lidl en de Kapellebaan enkelrichting maken en een volledige rijstrook schenken aan fietsers? Ik ben heel zeker dat een groot deel van de buurtbewoners van de Stationsstraat het idee van een fietsstraat of enkelrichting genegen zijn. Het is nu de taak van de gemeente om dit draagvlak te vergroten en bewoners te overtuigen van oplossingen, een participatietraject op poten te zetten en de noodzaak van verkeersveiligheid eindelijk serieus te nemen.

Gezonde groene omslag is nodig

Ik vrees dat de allerslechtste scores van de fietsbarometer, veroorzaakt door gemengd verkeer, niet zullen verbeteren onder dit bestuur. De meest pijnlijke dossiers worden steevast op de lange baan geschoven, fundamentele beslissingen worden niet genomen omwille van electorale redenen, uit angst voor stemmenverlies en populariteit. Er worden stapjes in de goede richting gezet wat betreft de fietsinfrastructuur, hunne frank is eindelijk gevallen. Maar een gezonde groene omslag is nog niet aan de orde. Zolang de machtshebbers geen functionele fietsers zijn en zelfs geen fiets hébben, kan geen doordacht fietsbeleid gemaakt en uitgevoerd worden. Een modal shift en een mentaliteitswijziging is nodig. Het verkeer moet bekeken worden vanuit het oogpunt van fietsers en voetgangers.

Daar zijn wij als Groene partij voor nodig. We zijn als ecologisten in Berlaar allemaal fietsers en wandelaars, maar ook automobilisten. Als partij trekken we de kaart van zachte weggebruikers, zonder automobilisten van de baan te weren. We zijn niet naïef, maar net realistisch en hebben beter dan wie ook voeling met wat er leeft op vlak van verkeersveiligheid en verplaatsingen. De Mobiliteitslijst is hiervan een voorbeeld en is een document dat een deel van de frustraties en pijnpunten bij onze Berlaarnaren aankaart en concreet maakt.

Samen met jou wil ik werk maken van die mentaliteitswijziging bij het schepencollege, bij een omslag van jarenlange stilstand naar beweging en innovatie. Van een onveilig naar een veilig verkeer in onze gemeente. Ik wil me inzetten voor betere voet- en fietspaden. Voor meer fietsruimte op de rijbaan, voor bredere en goede fiets- en voetpaden. Voor wederzijds respect tussen fietsers, voetgangers en automobilisten.

De uitdagingen van de komende jaren zijn immens. Maar Berlaar verdient beter dan deze stilstand, jij als Berlaarnaar verdient beter. Zij laten Berlaar buizen, maar wij laten Berlaar bruisen. Samen gaan we voor een #BeterBerlaar.

Links: Eindscores van kwaliteit van fietspaden. Rechts: Scores op vlak van gemengd verkeer (meestal dorpskernen).

De scores van Berlaar en alle andere gemeenten van de provinciale fietsbarometer kan je hier vinden.